Mazowiecki Instytut Kultury to samorządowa instytucja posiadająca bogatą ofertę kulturalną, również dla seniorów. O celach, o działalności, o przyszłości MIK-u rozmawiamy z Panią Magdaleną Ulejczak - dyrektorką instytutu.
1. Pani Dyrektor, jest Pani absolwentką kulturoznawstwa w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, podyplomowych studiów – Menedżer Kultury w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie oraz podyplomowych studiów w zakresie Public Relations realizowanych wspólnie przez Uniwersytet Warszawski i Polską Akademię Nauk. Od zakończenia studiów związana jest Pani z warszawskim samorządem. W latach 2015–2019 pracowała Pani jako naczelnik Wydziału Kultury i Promocji w Dzielnicy Bielany. To ogromne doświadczenie pozwoliło Pani na objęcie w 2020 r. stanowiska dyrektora Mazowieckiego Instytutu Kultury. Czym zajmuje się kierowana przez Panią placówka i z jakich działów się składa?
Mazowiecki Instytut Kultury jest regionalną instytucją kultury, której Organizatorem jest Samorząd Województwa Mazowieckiego. Działalność artystyczna MIK obejmuje szeroko tematy związane praktycznie ze wszystkimi dziedzinami sztuki, a oprócz niej naszą misją jest prowadzenie badań procesów zachodzących w kulturze, wspieranie kadr kultury za pomocą szkoleń, programów mentoringowych, które wolimy nazywać towarzyszeniem, a także pomoc w sieciowaniu środowiska zajmującego się animacją kultury. Nasze zadania wykonujemy zarówno w siedzibie, która mieści się w zabytkowym budynku dawnego szpitala św. Ducha w samym centrum Warszawy – przy ul. Elektoralnej 12, gdzie odbywają się m.in. koncerty czy spektakle, jak również na terenie całego Województwa Mazowieckiego, koncertując się na współpracy z mniejszymi ośrodkami miejskimi i wiejskimi. MIK to również galerie sztuki: oprócz zlokalizowanej w naszej siedzibie Galerii Elektor, w strukturze instytutu wyodrębnione są Galerie: Foksal, XX1 oraz Test. Istotnym aspektem naszej działalności jest również wspieranie polskiej branży filmowej – w strukturze MIK od ponad dziesięciu lat działa Mazowiecki i Warszawski Fundusz Filmowy. W tym roku w maju obchodzić będziemy też jubileusz działalności Mazowieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, który od dwudziestu lat gromadzi w sali widowiskowej Mazowieckiego Instytutu Kultury rzesze studentów.
2. Jakie są źródła finansowania Instytutu?
Głównym źródłem finansowania Mazowieckiego Instytutu Kultury jest dotacja podmiotowa od naszego Organizatora, uzupełniania o dotacje celowe na konkretne działania i programy. Co roku pozyskujemy też środki z innych źródeł m.in. Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowego Centrum Kultury czy np. takich instytucji jak PFRON – Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych (szkolenia dla Pracowników). Przy różnego rodzaju zadaniach współpracujemy także z samorządami, z którymi podpisujemy umowy na współorganizację różnych przedsięwzięć. Największym tego typu działaniem jest współpraca z m.st. Warszawą przy współprowadzeniu Mazowieckiego i Warszawskiego Funduszu Filmowego. Współpracujemy też z organizacjami pozarządowymi, które otrzymują finansowanie z innych źródeł np. dotacje z m.st. Warszawy jak Fundacja Perform czy Stowarzyszenie Sztuka Nowa i dzięki temu dofinansowaniu – nasza oferta artystyczna jest jeszcze bogatsza – w tym przypadku o działania z zakresu teatru tańca, teatru fizycznego, nowej choreografii i performansu.
3. Jakie cele wyznaczyła sobie Pani po objęciu stanowiska w 2020 r.?
Założyłam, że działania MIK- u w najbliższych latach, bardziej niż w minionym czasie, skupione będą na analizie procesów zachodzących w kulturze na Mazowszu, opracowywaniu diagnoz i rekomendacji dotyczących stanu kultury, na budowaniu oferty szkoleniowej dla praktyków kultury. Chciałam, aby MIK jako instytucja parasolowa w dziedzinie badań i analizy konkretnych procesów łączył świat instytucji kultury, ekspertów, animatorów kultury i środowisko akademickie. Uważam, że status Instytutu stawia przed MIK-iem inne zadania niż instytucji kultury, której głównym zadaniem jest działalność artystyczna (performatywna) – dlatego wydarzenia artystyczne, które organizujemy są często realizowane w kontekście szerszej debaty o stanie poszczególnych dziedzin kultury. Częściej niż dotychczas przy wydarzeniach artystycznych MIK zaprasza artystów, ekspertów i teoretyków kultury dążąc do konfrontacji wzajemnych poglądów.
Dobrym przykładem jest Festiwal Sztuki Kobiet PERSONA, którego zarys przedstawiłam w swojej koncepcji rozwoju instytucji i który co roku rozwija się pięknie w coraz silniejszą markę. Pomysł Festiwalu powstał z mojej (i nie tylko mojej) niezgody na pomijanie kobiet kultury w szerszym dyskursie edukacyjnym i kulturalnym. Nadal nikły procent lektur szkolnych stanowią te napisane przez kobiety, a losy artystek: poetek, rzeźbiarek, malarek, ilustratorek przykryte są opowieściami o ich bardziej znanych braciach czy mężach. Dlatego patronkami poprzednich edycji festiwalu były Julia Hartwig i prof. Maria Janion, a tegoroczną Wisława Szymborska, której rok właśnie obchodzimy. Oprócz wydarzeń artystycznych równie ważną częścią festiwalu będą spotkania i debaty m.in. spotkanie z laureatkami i laureatem poetyckiej Nagrody im. Wisławy Szymborskiej: Małgorzatą Lebdą, Anną Adamowicz i Jakubem Kornhauserem, czy spotkanie wokół wystawy: „Fotografie i relacje – Szymborska, Filipowicz –Radość pisania/ radość fotografowania”. Rozmowę z autorką fotografii Joanną Helander i dziennikarką, pisarką Justyną Sobolewską poprowadzi Justyna Czechowska. Festiwal odbywać będzie się w dniach 25-28 maja i już teraz bardzo serdecznie na niego zapraszam.
4. Czy cele te udało się osiągnąć i jakie wyznacza sobie Pani kolejne na przyszłość?
Z powodu pandemii, a potem wojny w Ukrainie, pewne założenia, które miałam obejmując stanowisko dyrektorki Mazowieckiego Instytutu Kultury musiały zostać zweryfikowane. Sytuacja ekonomiczna, rosnące ceny energii i inflacja, kryzys klimatyczny powodują, że jeszcze bardziej niż kiedyś zastanawiam się nad tym, jakie zadania i cele powinna spełniać samorządowa instytucja kultury, na jakie potrzeby odpowiadać i jaką rzeczywistość pomóc kreować. Po trzech latach zarządzania MIK-iem w tym trudnym czasie, konfrontując moje doświadczenia z innymi osobami działającymi w sektorze kultury, doszłam do wniosku, że plany i strategie, które w „stabilniejszych czasach” pozwalały na poczucie bezpieczeństwa, w tak szybko zmieniającej się rzeczywistości teraz są tylko punktem odniesienia. Ważniejsze jest szybkie, zwinne reagowanie na potrzeby środowiska, do którego adresujemy nasze działania i budowanie bezpiecznej, wartościowej przestrzeni, wokół której tworzą się społeczności. Jednym z celów, które postawiłam sobie w strategii dla MIK było to, aby instytut stał się dobrym miejscem spotkań oraz aby wypełnił nisze, które w rosnącej nadprodukcji kulturalnej w Warszawie, wciąż pozostawiają miejsce do wypełnienia. Jedną z realizacji, z której jestem szczególnie dumna, to mieszcząca się na parterze MIK Czytelnia Słów i Dźwięków Elektra, która łączy w sobie zadania open-space, gdzie można popracować, jak również jest mekką dla wszystkich fanów kultury analogowej. W Czytelni znajdują się miejsca do odsłuchu płyt winylowych i ich pokaźna kolekcja. Kolejną niszą, jaką wypełniamy to muzyka i kultura jazzowa, z którą bardzo bym chciała, żeby MIK się kojarzył. Jazz to u nas m.in. dwa cykle: Swing Club (z którym też pojawiamy się na całym Mazowszu) oraz Space of Jazz. Mamy też na koncie wydanie własnej płyty jazzowej.
5. Jakie projekty realizujecie Państwo obecnie?
Oprócz wymienionych wcześniej obecnie prowadzimy kilka przedsięwzięć festiwalowych, takich jak Festiwal Sztuk Wizualnych RELACJE.
Kontynuujemy prezentacje CENTRALNEJ SCENY TAŃCA: spektakle tańca współczesnego, laboratoria ruchowe, jamy taneczne, projekcje filmów, dyskusje i pokazy, „autoportrety choreograficzne” wybitnych twórców tańca współczesnego.
Realizujemy cykl Open Sound, czyli koncerty współczesnej sceny alternatywnej, w której promujemy młodych wokalistów. Regularnie na scenie MIK organizujemy prapremiery literackie z udziałem autorów; przedstawiamy spektakle teatralne i warsztaty dla dzieci w cyklu SCena MŁODEGO WIDZA. Wierną publiczność mają także wieczory poetyckie z udziałem wybitnej aktorki i wykładowczyni warszawskiej Akademii Teatralnej – Mai Komorowskiej (np. 3 x KOMOROWSKA). Zapraszamy też na cykl spacerów z przewodnikami – w maju na spacer pn. „Co przyroda robi majową nocą?”, w czerwcu czeka nas przechadzka dźwiękowa – „Co w trawie piszczy?”
6. Które wśród nich szczególnie dedykowałaby Pani mazowieckim seniorom?
Wszystkie działania MIK mają charakter inkluzywny, nieograniczający wiekowo, dostępny, otwarty dla wszystkich zainteresowanych daną dziedziną, wydarzeniem czy projektem. Aktualnie największą popularnością wśród dojrzałej publiczności cieszą się spotkania i koncerty SWING CLUB. Jednak seniorzy równie chętnie uczestniczą w Dyskusyjnym Klubie Płytowym ELEKTRY, w spacerach miejskich SPACERY Z ELEKTRĄ, premierach literackich, wystawach sztuki współczesnej, jak i spektaklach dla dzieci (wraz z wnuczętami).
Szczególnie dla mazowieckich seniorów dedykowany jest program edukacyjno-kulturalny MAZOWIECKI UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU, w którym przedstawiane są zagadnienia z historii sztuki, muzyki, literatury, filmu, teatru, socjologii, psychologii, kultur świata, etc. Program nauki obejmuje: wykłady, seminaria, warsztaty plastyczne, zajęcia taneczne, trening pamięci. Zajęcia prowadzą naukowcy, pracownicy wyższych uczelni oraz osobistości ze środowisk twórczych.
7. W jaki sposób mogą oni dowiedzieć się więcej o państwa przedsięwzięciach?
Informacja o naszych przedsięwzięciach jest dostępna w mediach elektronicznych (media społecznościowe, strona internetowa). Repertuar rozprowadzany jest w drukach - ulotkach i afiszach. Z informacją o wybranych wydarzeniach trafiamy do odbiorców na całym Mazowszu dzięki nośnikom reklamy zewnętrznej (słupy, ekrany na przystankach, monitory w środkach transportu), w tym zakresie prowadzimy stałą współpracę, m.in. z Kolejami Mazowieckimi, Tramwajami Warszawskimi. Seniorów zapraszamy do regularnego odwiedzania naszej strony internetowej: www.mik.waw.pl.